Đột quỵ, còn được gọi là tai biến mạch máu não, là một căn bệnh rất nguy hiểm đối với sức khỏe con người. Bệnh này xảy ra khi dòng máu không thể lưu thông tới một khu vực của não, dẫn đến tổn thương và mất chức năng của khu vực đó. Đột quỵ có thể xảy ra bất cứ lúc nào và đặc biệt thường xảy ra ở người trung niên và người cao tuổi. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu sâu hơn về căn bệnh đột quỵ, các nguyên nhân gây ra, triệu chứng, cách phòng ngừa và điều trị.
Đột quỵ là gì?
Đột quỵ (hay tai biến mạch máu não) là một loại bệnh lý liên quan đến hệ thống tuần hoàn máu não, xảy ra khi một mạch máu bị tắc nghẽn hoặc vỡ trong não, làm giảm hoặc ngừng khả năng cung cấp oxy và chất dinh dưỡng cho các tế bào não trong khu vực bị tổn thương. Khi các tế bào não bị mất chức năng, bệnh nhân sẽ có các triệu chứng như tê hoặc suy giảm sức mạnh của một bên cơ thể, khó nói hoặc hiểu ngôn ngữ, mất thị lực, chóng mặt hoặc khó thăng bằng, đau đầu nghiêm trọng và khó thở. Đột quỵ là một căn bệnh rất nguy hiểm và có thể gây ra nhiều biến chứng nếu không được chữa trị kịp thời.
Có hai dạng chính của đột quỵ là đột quỵ do tắc nghẽn và đột quỵ do xuất huyết.
- Đột quỵ do tắc nghẽn (ischemic stroke): Đây là dạng đột quỵ phổ biến nhất, chiếm khoảng 85% trường hợp. Đột quỵ do tắc nghẽn xảy ra khi một mạch máu trong não bị tắc nghẽn bởi cặn bã và các chất béo tích tụ trên tường động mạch hoặc do cục máu đông. Điều này dẫn đến sự suy giảm hoặc ngưng khả năng cung cấp oxy và chất dinh dưỡng cho khu vực não ở dưới mạch máu đó, gây ra tổn thương và mất chức năng các tế bào não.
- Đột quỵ do xuất huyết (hemorrhagic stroke): Đây là dạng đột quỵ xảy ra khi một động mạch trong não bị vỡ và gây ra xuất huyết vào các khu vực xung quanh. Xuất huyết gây ra áp lực lên các tế bào não và có thể gây tổn thương, chức năng mất mát hoặc gây chết tế bào.
Một số trường hợp đột quỵ còn được xếp vào loại đột quỵ không rõ ràng nguyên nhân, hoặc do nhiều nguyên nhân góp phần.
Đột quỵ là căn bệnh nguy hiểm có thể dẫn đến tử vong
Nguyên nhân gây đột quỵ
Đột quỵ có thể do nhiều yếu tố tác hợp thành, nhưng phổ biến nhất là do các vấn đề liên quan đến hệ thống tuần hoàn máu não, bao gồm:
- Tắc nghẽn động mạch não: Tắc nghẽn động mạch não là nguyên nhân chính gây ra đột quỵ do tắc nghẽn. Tắc nghẽn này có thể do cặn bã và các chất béo tích tụ trên tường động mạch, hoặc do một cục máu đông bị kẹt trong động mạch.
- Các vấn đề về nhịp tim: Các vấn đề về nhịp tim, chẳng hạn như nhịp tim không đều, co thắt hay nhịp tim quá nhanh hoặc quá chậm, có thể dẫn đến đột quỵ do tạo thành cục máu đông trong tim.
- Các vấn đề về độ đông máu: Nếu máu của bạn đông quá nhanh hoặc quá dễ dàng, nó có thể dẫn đến tình trạng cục máu đông trong cơ thể và gây ra đột quỵ.
- Các vấn đề về huyết áp: Huyết áp cao có thể làm tăng nguy cơ đột quỵ do xuất huyết, trong khi huyết áp thấp có thể làm giảm lưu lượng máu đến não, dẫn đến đột quỵ do tắc nghẽn.
- Tiểu đường: Tiểu đường có thể làm hỏng động mạch và tăng nguy cơ đột quỵ.
- Các vấn đề về lipid máu: Mức độ cao của cholesterol và triglycerides có thể làm tắc nghẽn động mạch, tăng nguy cơ đột quỵ.
- Thuốc và chất kích thích: Sử dụng thuốc cấp cứu hoặc chất kích thích, như cocaine hoặc amphetamines, có thể gây ra đột quỵ.
>>>Xem thêm: Các loại thuốc trị đau nhức xương khớp hay dùng nhất
Biểu hiện đột quỵ
Biểu hiện của đột quỵ có thể khác nhau tùy thuộc vào vị trí và mức độ tổn thương trong não. Tuy nhiên, những triệu chứng chính của đột quỵ bao gồm:
Tê hoặc liệt ở một bên cơ thể: Một bên của cơ thể bị tê hoặc liệt, bao gồm cả tay, chân và mặt.
Khó nói hoặc hiểu: Bệnh nhân có thể không thể nói hoặc hiểu được lời nói.
Rối loạn thị giác: Bệnh nhân có thể gặp khó khăn khi nhìn hoặc thấy đồ vật xung quanh.
Chóng mặt và hoa mắt: Bệnh nhân có thể cảm thấy chóng mặt hoặc mắt hoa, mất cân bằng hoặc khó đi lại.
Đau đầu: Đau đầu có thể xảy ra một cách bất ngờ và khó chịu.
Khó thở: Bệnh nhân có thể cảm thấy khó thở hoặc thở hổn hển.
Buồn nôn hoặc nôn mửa: Bệnh nhân có thể buồn nôn hoặc nôn mửa, đặc biệt khi có những triệu chứng khác cùng xuất hiện.
Nếu bệnh nhân có bất kỳ triệu chứng nào như trên, cần phải điều trị ngay lập tức để giảm thiểu tổn thương và cải thiện dự đoán.
Hoa mắt chóng mặt có thể là biểu hiện của bệnh đột quỵ
Bí quyết cứu sống người bị tai biến mạch máu não
- Nhận biết sớm triệu chứng như méo miệng, yếu liệt tay chân, ngôn ngữ bất thường và đưa người đột quỵ đến bệnh viện có điều trị đột quỵ gần nhất
- Không chủ quan với cơn thiếu máu não thoáng qua và xác định thời gian khởi bệnh
- Giữ người đột quỵ nằm yên, đưa đến trung tâm cấp cứu đột quỵ não cấp tính để điều trị kịp thời và theo dõi thở của bệnh nhân
- Biết rằng thời gian vàng để cấp cứu tính từ triệu chứng khởi phát cơn đột quỵ là 6 giờ, với thời gian tốt nhất là 3 giờ
- Không sử dụng thuốc linh tinh và tự uống thuốc hạ huyết áp
- Nếu muộn hơn 4,5 giờ, cần áp dụng thông mạch bằng dụng cụ rút huyết khối
Đây là những bí quyết quan trọng để cấp cứu người đột quỵ hiệu quả và tăng khả năng phục hồi cho bệnh nhân
>>> Xem thêm: Mở rộng sự hiểu biết về nguyên nhân đột quỵ
Các loại thuốc điều trị bệnh đột quỵ phổ biến
Việc điều trị đột quỵ tùy thuộc vào nguyên nhân và tính chất của bệnh, nhưng có một số loại thuốc chữa đột quỵ thông dụng như sau:
- Thuốc kháng đông: thuốc kháng đông được sử dụng để giảm nguy cơ tái phát đột quỵ bằng cách làm giảm độ nhớt của máu và ngăn ngừa hình thành cục máu đông. Các thuốc kháng đông phổ biến bao gồm aspirin, clopidogrel, warfarin và dabigatran.
- Thuốc tăng tiết chất béo cholesterol: các loại thuốc này được sử dụng để giảm mức đường và mỡ trong máu, giảm nguy cơ tái phát đột quỵ. Các thuốc này bao gồm statin như atorvastatin, rosuvastatin, simvastatin.
- Thuốc hạ huyết áp: thuốc hạ huyết áp được sử dụng để kiểm soát huyết áp cao, một trong những nguyên nhân dẫn đến đột quỵ. Các thuốc này bao gồm ACE inhibitor như lisinopril, enalapril, ARB như valsartan, losartan.
- Thuốc lợi tiểu: thuốc lợi tiểu giúp đào thải nước thừa và muối khỏi cơ thể, giúp kiểm soát huyết áp. Thuốc này bao gồm furosemide, hydrochlorothiazide.
- Thuốc kháng viêm: Thuốc này giảm sự viêm và sưng tại vùng bị đột quỵ, giảm bớt thiếu máu và sự tổn thương tại vùng đó. Thuốc này bao gồm dexamethasone, prednisone.
Ngoài ra, các loại thuốc khác cũng có thể được sử dụng tùy thuộc vào trường hợp cụ thể của bệnh như thuốc chống co giật, thuốc kháng viêm, thuốc điều trị tiểu đường và thuốc hỗ trợ hô hấp. Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc phải được chỉ định và giám sát bởi bác sĩ để đảm bảo hiệu quả và tránh tác dụng phụ.
Bệnh đột quỵ nên được thăm khám và điều trị kịp thời
Cách phòng chống đột quỵ
Bệnh đột quỵ nên được phòng tránh từ khi bệnh chưa khởi phát để giảm thiểu rủi ro một cách tối đa, sau đây là một số cách phòng chống đột quỵ mà bạn nên biết:
- Kiểm soát huyết áp: Huyết áp cao là một trong những nguyên nhân chính của đột quỵ, do đó, kiểm soát huyết áp là rất quan trọng. Nếu bạn có huyết áp cao, hãy thường xuyên kiểm tra và điều chỉnh để giữ ở mức an toàn.
- Điều chỉnh chế độ ăn uống: Ăn uống lành mạnh và cân bằng có thể giảm nguy cơ đột quỵ. Bạn nên ăn nhiều rau xanh, trái cây, các loại thực phẩm giàu chất xơ, chất béo không no, giảm sử dụng các loại thực phẩm có chứa nhiều đường và muối.
- Thực hiện đủ lượng hoạt động thể chất: Tập thể dục thường xuyên là cách tốt nhất để giảm nguy cơ đột quỵ. Hãy tập luyện ít nhất 30 phút mỗi ngày, 5 ngày mỗi tuần.
- Giảm stress: Stress có thể làm tăng huyết áp và gây ra nhiều vấn đề về sức khỏe, vì vậy hãy giảm thiểu stress bằng cách thực hiện các hoạt động giảm stress như yoga, tai chi hoặc học cách thở.
- Kiểm soát các yếu tố nguy cơ khác: Hút thuốc lá, uống rượu, tiểu đường, bệnh tim và xơ vữa động mạch cũng có thể làm tăng nguy cơ đột quỵ. Hãy kiểm soát các yếu tố nguy cơ này để giảm nguy cơ bị đột quỵ.
- Điều trị các bệnh lý liên quan: Nếu bạn đã bị các bệnh như tiểu đường, bệnh tim hay xơ vữa động mạch, hãy điều trị kịp thời để giảm nguy cơ bị đột quỵ.
Nhớ rằng, việc phòng chống đột quỵ là rất quan trọng và bạn nên thường xuyên kiểm tra sức khỏe, tư vấn với bác sĩ để tìm ra các biện pháp phòng chống phù hợp với trường hợp của mình.
Trên đây là những thông tin cơ bản về bệnh đột quỵ, từ nguyên nhân, triệu chứng, đến các phương pháp phòng ngừa và điều trị. Đột quỵ là một bệnh lý nghiêm trọng, tuy nhiên, với việc nâng cao nhận thức về bệnh, người bệnh có thể phát hiện và điều trị sớm, giảm nguy cơ tái phát đột quỵ và cải thiện chất lượng cuộc sống. Việc duy trì một lối sống lành mạnh, hạn chế các yếu tố nguy cơ, và thường xuyên khám sức khỏe cũng là cách tốt nhất để phòng ngừa bệnh đột quỵ. Chúng ta cần lưu ý rằng, việc phòng chống bệnh là trách nhiệm của mỗi người, và cùng nhau chung tay để bảo vệ sức khỏe cho bản thân và cho cộng đồng.
