Mở rộng sự hiểu biết về nguyên nhân đột quỵ

Đột quỵ, còn được gọi là tai biến mạch máu não, là một trong những bệnh lý nguy hiểm và thường gặp nhất trên toàn thế giới. Điều đáng lo ngại là đột quỵ có thể xảy ra bất cứ lúc nào và với bất kỳ ai, dù là người trẻ tuổi hay người cao tuổi. Vì vậy, hiểu rõ những nguyên nhân gây ra đột quỵ là vô cùng quan trọng để phòng ngừa và giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh này. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về các nguyên nhân đột quỵ để kịp thời trang bị cho bản thân những kiến thức về căn bệnh này.

Bệnh đột quỵ là gì?

Đột quỵ (hay tai biến mạch máu não) là tình trạng bệnh lý xảy ra khi một vùng não bị mất khả năng hoạt động do một sự cố về mạch máu. Điều này xảy ra khi một mạch máu trong não bị tắc nghẽn hoặc vỡ ra gây ra sự mất dòng chảy máu đến một khu vực cụ thể trong não. Khi đó, các tế bào não sẽ không nhận được đủ dưỡng chất và oxy, dẫn đến tổn thương vĩnh viễn và có thể dẫn đến tử vong của các tế bào não.

Đột quỵ là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây bệnh và tử vong trên toàn thế giới, ảnh hưởng đến hàng triệu người mỗi năm. Các triệu chứng của tai biến mạch máu não có thể bao gồm mất cảm giác hoặc sự chèn ép trong các vùng cơ thể, khó nói, khó nuốt, chóng mặt, mất thăng bằng hoặc mất khả năng di chuyển một bên cơ thể. Việc phát hiện và điều trị sớm có thể giảm thiểu tổn thương não và tăng khả năng phục hồi của bệnh nhân.

Khi một mạch máu trong não bị tắc nghẽn sẽ là nguyên nhân đột quỵ

Nguyên nhân dẫn đến đột quỵ

Có nhiều nguyên nhân gây ra đột quỵ, bao gồm cả các yếu tố có thể kiểm soát được và không thể kiểm soát được. Sau đây là một số nguyên nhân chính:

- Tắc nghẽn mạch máu: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất dẫn đến tai biến mạch máu não. Tắc nghẽn mạch máu xảy ra khi có một cục máu (trombus) hoặc mảng xơ plaques bám trên thành mạch máu, ngăn cản dòng máu chảy qua và làm giảm lượng oxy và chất dinh dưỡng cung cấp cho các tế bào não.

- Nứt hoặc vỡ mạch máu: Nứt hoặc vỡ mạch máu trong não cũng có thể gây ra đột quỵ, khiến máu chảy ra ngoài các mạch máu và làm tổn thương các tế bào não.

- Tiểu đường: Bệnh tiểu đường có thể là nguyên nhân tai biến bằng cách làm tăng nguy cơ hình thành plaques trong các mạch máu.

- Huyết áp cao: Áp lực máu quá cao trên thời gian dài có thể làm tổn thương mạch máu và dẫn đến đột quỵ.

- Hút thuốc lá: Thuốc lá chứa các chất hóa học độc hại có thể làm tắc nghẽn các mạch máu và dẫn đến đột quỵ.

- Tiền sử bệnh tim mạch: Tiền sử bệnh tim mạch, bao gồm các bệnh như bệnh động mạch vành, bệnh van tim hoặc nhịp tim bất thường, có thể là nguyên nhân nhồi máu não.

- Tiền sử bệnh lý khác: Các bệnh lý khác như bệnh lupus, bệnh viêm khớp và các bệnh nhiễm trùng cũng có thể dẫn đến đột quỵ.

- Sử dụng thuốc quá liều: Có một số loại thuốc có thể gây ra nguy cơ đột quỵ, đặc biệt là khi sử dụng trong thời gian dài hoặc khi sử dụng không đúng cách. Các loại thuốc này bao gồm:

• Thuốc kháng đông: (Warfarin, Heparin, Clopidogrel, Dabigatran, Rivaroxaban, Apixaban, Edoxaban). Thuốc kháng đông có thể giúp ngăn ngừa và điều trị đột quỵ, nhưng nếu sử dụng quá liều hoặc sử dụng không đúng cách, chúng có thể dẫn đến chảy máu và nguy cơ đột quỵ. Việc sử dụng thuốc kháng đông cần được giám sát cẩn thận bởi bác sĩ và tuân thủ đúng hướng dẫn sử dụng.

• Thuốc chống co giật: (Phenytoin, Carbamazepine, Valproic Acid). Một số loại thuốc chống co giật có thể gây ra nguy cơ đột quỵ, đặc biệt là khi sử dụng ở người cao tuổi hoặc khi sử dụng trong thời gian dài.

• Thuốc giảm đau: (Aspirin, Ibuprofen, Naproxen, Diclofenac, Celecoxib). Một số loại thuốc giảm đau, chẳng hạn như NSAIDs (viên nén chống viêm không steroid) có thể làm tăng nguy cơ đột quỵ, đặc biệt là khi sử dụng quá liều hoặc sử dụng trong thời gian dài.

Ngoài ra, các loại thuốc khác như thuốc hạ huyết áp, thuốc hạ cholesterol, thuốc ức chế men tụy, thuốc ức chế miễn dịch cũng có thể gây ra một số tác dụng phụ, nhưng nguy cơ đột quỵ khi sử dụng các loại thuốc này thường thấp hơn so với các loại thuốc nêu trên.

Việc sử dụng thuốc không đúng cách có thể dẫn đến nguy cơ đột quỵ, vì vậy hãy luôn tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ và báo cho họ về bất kỳ tác dụng phụ nào bạn có thể gặp phải khi sử dụng thuốc.

>>> Xem thêm: Giật mình với các dấu hiệu đột quỵ ở người trẻ

Việc nhận biết các yếu tố nguy cơ và thay đổi các yếu tố này có thể giúp giảm thiểu nguy cơ mắc đột quỵ.

Nguyên nhân đột quỵ đến từ cả yếu tố kiểm soát được và không kiểm soát được

Những đối tượng có khả năng cao bị đột quỵ

Mặc dù bất kỳ ai đều có thể bị đột quỵ, nhưng một số đối tượng có nguy cơ cao hơn. Đây là một số nhóm đối tượng thường được xem là có nguy cơ cao bị đột quỵ:

• Người già: Đột quỵ thường xảy ra ở những người già hơn. Nguy cơ đột quỵ tăng lên theo tuổi tác.
• Người có bệnh tiểu đường: Bệnh tiểu đường có thể gây ra các vấn đề về mạch máu và làm tăng nguy cơ đột quỵ.
• Người có huyết áp cao: Áp lực máu quá cao có thể làm tổn thương mạch máu và dẫn đến đột quỵ.
• Người có bệnh tim mạch: Tiền sử bệnh tim mạch, bao gồm các bệnh như bệnh động mạch vành, bệnh van tim hoặc nhịp tim bất thường, có thể làm tăng nguy cơ đột quỵ.
• Người hút thuốc lá: Thuốc lá chứa các chất hóa học độc hại có thể làm tắc nghẽn các mạch máu và dẫn đến đột quỵ.
• Người tiêu thụ quá nhiều cồn: Tiêu thụ quá nhiều cồn trong thời gian dài có thể làm tăng nguy cơ đột quỵ.
• Người có tiền sử gia đình bị đột quỵ: Người có người thân trong gia đình từng mắc bệnh đột quỵ có nguy cơ cao hơn để mắc bệnh này.
• Nhận ra các yếu tố nguy cơ này và thay đổi các yếu tố này có thể giúp giảm thiểu nguy cơ mắc đột quỵ.

>>> Xem thêm: Cảnh báo: 7 dấu hiệu đột quỵ nguy hiểm không thể bỏ qua

3 dạng đột quỵ mà người bệnh thường gặp

Đột quỵ do thiếu máu cục bộ

Đột quỵ do thiếu máu cục bộ, hay còn gọi là đột quỵ não cục bộ, là một loại đột quỵ phổ biến. Đây là loại đột quỵ xảy ra khi một mạch máu trong não bị tắc nghẽn, gây ra sự suy giảm hoặc ngừng hoạt động của một phần của não.

Nguyên nhân chính của đột quỵ do thiếu máu cục bộ là tắc nghẽn mạch máu do các cục máu đông, bệnh tăng huyết áp, bệnh xơ vữa động mạch hoặc do tắc nghẽn mạch máu do khối u. Khi một mạch máu bị tắc nghẽn, các tế bào não không nhận được oxy và chất dinh dưỡng cần thiết để hoạt động. Nếu tình trạng này kéo dài, các tế bào não sẽ bị tổn thương và chết đi.

Đột quỵ do xuất huyết não

Đột quỵ do xuất huyết não là một loại đột quỵ khác, thường xảy ra khi một mạch máu trong não bị vỡ và dẫn đến xuất huyết. Khi đó, máu sẽ tràn vào mô não xung quanh, gây ra sự suy giảm hoặc ngừng hoạt động của các tế bào não và gây ra tổn thương.

Nguyên nhân chính của đột quỵ do xuất huyết não thường là do các bệnh lý về động mạch, như bệnh cao huyết áp, bệnh xơ vữa động mạch và các bệnh khác liên quan đến sự suy giảm khả năng chịu đựng của mạch máu trong não. Tuy nhiên, đột quỵ do xuất huyết não cũng có thể do chấn thương đầu hoặc sử dụng các loại thuốc gây ra.

Người bệnh nên lưu ý một số nguyên nhân đột quỵ phổ biến

Cơn đột quỵ nhỏ

Cơn đột quỵ nhỏ, còn được gọi là cơn đột quỵ lâm sàng, là một loại đột quỵ nhẹ hơn so với đột quỵ toàn bộ. Cơn đột quỵ nhỏ thường xảy ra khi một mạch máu nhỏ bị tắc hoặc bị vỡ trong não, gây ra tổn thương và suy giảm hoạt động của một số khu vực nhỏ trong não.

Triệu chứng của cơn đột quỵ nhỏ thường gây ra sự tê liệt hoặc giảm cảm giác trên một bên cơ thể hoặc trên một phần của một bên cơ thể. Ngoài ra, cơn đột quỵ nhỏ còn có thể gây ra khó khăn trong việc nói chuyện, hiểu ngôn ngữ hoặc viết, khó khăn trong việc nhìn rõ, chóng mặt và khó khăn trong việc điều khiển các động tác tay chân.

Tổn thương não do đột quỵ là một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và khả năng tự chăm sóc của người bệnh. Tuy nhiên, nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng cách, hầu hết các trường hợp đột quỵ đều có thể được kiểm soát và điều trị hiệu quả. Điều quan trọng là nhận thức và chủ động thực hiện các biện pháp phòng ngừa, chẳng hạn như kiểm soát các yếu tố nguy cơ và duy trì một lối sống lành mạnh. Nếu bạn hay người thân của bạn có các triệu chứng đột quỵ, hãy liên hệ với bác sĩ ngay lập tức để được chẩn đoán và điều trị sớm nhất có thể, đảm bảo giảm thiểu tổn thương và tăng cơ hội phục hồi.